top

© Ragnar Ekker, The Norwegian Avalanche Warning Service | EAWS

Glossari

Aguest ei eth glossari mès complet deth mon sus era nhèu e es lauegi. Actuauments, damb mès de 100 tèrmes estandardizats disponibles en 12 idiòmes. Un recors en constanta actualizacion e creishement.

A
B
C
D
E
F
G
H
I
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
V
Z
Glossari

A

Acumulacion de nhèu ventada, depòsit de nhèu ventada

A conseqüéncia deth transpòrt dera nhèu peth vent se formen acumulacions de nhèu compactada en sectors de josvent o emparadi, que soent an pòqui ancratges. Es zònes predisposades ara acumulacion de nhèu ventada son canaus, zònes deprimides, discontinuïtats enes pales e zònes apròp de grinches o carenes a josvent.

Mès explicacions:
Era massa de nhèu transportada ei sosmetuda a tres procèssi: rotlament, sautacion e suspension. Ath long deth transpòrt, decreish considerablement era mida des cristalhs en foncion dera velocitat e era durada deth vent, entre un 10% e enquia un 20% dera sua mida originau. Es petites particules fracturades les empaquete er aire, e dan lòc a un celh coesiu de nhèu (placa trenda, o placa dura) enes pales de josvent.

Mesura des acumulacions de nhèu ventada (celh):

  • petites acumulacions de nhèu ventada: 5-20 cm de celh
  • acumulacions de nhèu ventada mejanes: 20-50 cm de celh
  • granes acumulacions de nhèu ventada: mès de 50 cm de celh

Extension de suberacumulacions de nhèu ventada (espaciau):

  • quauques acumulacions de nhèu ventada: molt poca nhèu ventada suberacumulada damb pòca extension espaciau
  • suberacumulacions de nhèu ventada extensives:
    grans suberacumulacions de nhèu ventada majoritàriaments damb ua grana extension espaciau en pales e orientacions

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Altituds

Zònes damb cèrt reng d’altitud (precision ± 100 m)

  • region aupina: per dessús des 3.000 m
  • còta nauta: 2.000 a 3.000 m
  • còta mejana: 1.000 a 2.000 m
  • còta baisha: per dejós des 1.000 m

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Amplada dera placa

Distància maximau entre es dus limits lateraus o costats deth laueg de placa.

Slab width Slab width

© Avalanche Warning Service Tyrol

Arredoniment des grans de nhèu

Procès de transformacion de nhèu seca damb pòc gradient de temperatura laguens deth mantèth.

Nhèu recenta, particula de precipitacion descomposada e fragmentada, grans fini que se transformen e dan lòc a un mantèth ben fixat e consolidat.

Snow metamorphism Snow metamorphism

© Lisa Manneh

Assetiament

Leugèra diminucion deth celh de nhèu a conseqüéncia deth metamorfisme e ara influéncia deth pes des coches suprajacentes; aument dera resisténcia e dera densitat dera nhèu.

Settlement Settlement

© Avalanche Warning Service Tyrol

Aument dera resisténcia (d’un celh de nhèu)

Milhora dera coesion entre es cristalhs que se manifèste sustot en ua major capacitat des cristalhs d’absorbir era subercarga.

Increasing firmness Increasing firmness

© Avalanche Warning Service Tyrol

Aument deth celh de nhèu

Aument deth celh de nhèu en un periòde determinat.

Glossari

B

Barranc

Generauments ei un varat arribent, alongat e erosionat, e un terren propens entara acumulacion de nhèu.

Gully Gully

© Thomas Mariacher

Basa deth mantèth nivau

Coches basaus deth mantèth nivau mès apròp de tèrra.

Snow base Snow base

© Avalanche Warning Service Tyrol

Bulletin de lauegi

Eth bulletin de lauegi aufrís informacion detalhada sus era situacion deth mantèth de nhèu e es lauets. Eth perilh de lauet se classifique d’acòrd damb era escala europèa de perilh de lauegi de 5 nivèus.

  • © Avalanche.report

  • © SLF

  • © NVE

  • © Avalanche Warning Service Bavaria

Glossari

C

Cambi sobtat de penent

Zòna de pendent a on eth gradient dera pala de còp se torne significativaments mès prononciat; nautaments propensa a acumular depòsits de nhèu ventada.

Slope discontinuity Slope discontinuity

© Avalanche Warning Service Tyrol

Cambis d’estabilitat deth mantèth ath long deth dia

Evolucion deth perilh de lauegi ath long deth dia. Eth perilh de lauegi pòt variar enòrmaments pendent eth dia. Es situacions de primauera son tipiques: dempús d’ua net serena, eth perilh ei baish enes prumères ores deth dia, a partir d‘alavetz aumente a conseqüéncia der escauhament derivat dera accion solara e era temperatura. Tanben ei freqüent en cas de nheuades fòrtes, activitat perlongada deth vent e ploja.

Daytime changes Daytime changes

© Avalanche Warning Service Tyrol

Carretèra o via en perilh

Via de transpòrt apròp d’ua pala potenciauments menaçada per lauegi.

Endangered traffic route Endangered traffic route

© Avalanche Warning Service Tyrol

Celh de gèu

Celh de gèu fin que se tròbe laguens deth mantèth nivau a conseqüéncia dera congelacion dera aigua de ploja o deth desgèu.
Non s’obsèrven grans individuaus.

Ice lense Ice lense

© Martin Berner

Celh de nhèu

Celh deth mantèth nivau mesurat verticaument respècte ara pala.

Snow depth Snow depth

© Gerhard Figl

Celh de nhèu recent

Quantitat de nhèu queiguda en 24 ores.

Depth of new snow Depth of new snow

© Adi Kerber

Celh dera fractura

Celh dera placa ena linha de fractura o cicatritz de coronacion, mesurada verticauments.

Fracture depth Fracture depth

© Avalanche Warning Service Tyrol

Celh dera placa

Celh dera placa ena linha de fractura, mesurat en angle rècte respècte ara pala.

Slab thickness Slab thickness

© Avalanche Warning Service Tyrol

Celh deth mantèth nivau

Celh de nhèu mesurat perpendicularaments ara pala.

Snow thickness Snow thickness

© Gerhard Figl

Celh feblaments cohesionat

Celh damb ua estructura de ligams febles entre grans.

Poorly bonded layer Poorly bonded layer

© Lisa Manneh

Celh feble

Celh de nhèu a on es cristalhs son mau estacadi e eth celh se pòt trincar. 

Es cristalhs tipics en celhs febles que provòquen lauets son: particules de precipitacion, gibra superficiau, cristalhs facetadi, cristalhs vuedi, graupel.

Generauments > 1 mm de mida, grans isoladi damb pòqui ligams. Se pòden formar celhs febles umits per toti es tipes cristalhs/grans de nhèu.

Weak layer Weak layer

© Avalanche Warning Service Tyrol

Coches febles persistentes

Aguest problèma ei restacat damb era preséncia de celhs febles persistenti en mantèth de nhèu vielha. Aguesti celhs febles sòlen includir gibra de superfícia, gibra de prigondor o cristaus facetadi. Es coches febles pòden persistir ath long de setmanes o mesi, a viatges, era major part dera sason d’iuèrn.

Entà auer mès informacion, consultatz Coches febles persistentes.
Tornar entàs Problèmes de lauegi.

Persistent weak layers Persistent weak layers

Back to Avalanche Problems.

Consolidacion

Vedetz: Aument dera coesion, aument dera duretat (d‘un celh de nhèu)

Correder o canau

Depression mès longa qu’ampla en un terren fòrça arribent a on s‘i apilère soent nhèu transportada peth vent.

Couloir Couloir

© Thomas Mariacher

Cresta

Divisòria linhau estreta que separe dues pales de diferenta orientacion d‘ua montanha.

Ridge Ridge

© Thomas Mariacher

Cresta segondària

Cresta segondària alongada claraments diferenciada der entorn e parallèla ara val.

Rib Rib

© Avalanche Warning Service Tyrol

Crosta

Celh de nhèu dura que se forme coma resultat deth procès fusion-regèu o pera accion deth vent.

Crust Crust

© Avalanche Warning Service Tyrol

Crosta de regèu

Celh dur e compactat resultant deth procès de fusion-regèu; aumente era resisténcia.

Melt-freeze crust Melt-freeze crust

© Avalanche Warning Service Tyrol

Crosta de vent

Celh superficiau deth mantèth nivau que s‘a compactat fòrça a conseqüéncia deth vent. Soent aumente era resisténcia dera superfícia.

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Crosta que s’en·honse, crosta que se trinque

Crosta de superfícia que se trinque quan se cauishigue.

Breakable crust Breakable crust

© Avalanche Warning Service Tyrol

Crosta superficiau

Crosta de fusion-regèu ena superfícia deth mantèth nivau.

Surface crust Surface crust

© Avalanche Warning Service Tyrol

Cunhèstra

Depòsit de nhèu format peth vent damb era caracteristica que demore penjant normauments apròp d‘ua grincha o malh o en ua ruptura importanta deth terren.

Cornice Cornice

© Avalanche Warning Service Tyrol

Còta de nhèu

Nautada sus eth nivèu dera mar per dessús dera quau eth tipe de precipitacion ei nhèu e se deposite en tèrra.

Normauments, era còta de nhèu ei 300 m mès baisha qu’era còta dera isozèro. En casi de precipitacions intenses o en vals fòrça barrades, eth limit dera nheuada pòt arribar a èster ath torn de 600 m per dejós dera còta dera isozèro.

Snow fall level Snow fall level

© Avalanche Warning Service Tyrol

Còta d‘innivacion, còta de nhèu en tèrra

Limit topografic inferior a compdar d‘a on i a preséncia permanenta de nhèu en tèrra. En foncion dera orientacion dera pala, era còta de nhèu en tèrra pòt variar significativaments.

Snow line Snow line

© Avalanche Warning Service Tyrol

Còta d’isozèro

Nautada sus eth nivèu dera mar e on era temperatura der aire ei 0ºC.

Còth

Zòna mès baisha en ua grincha. 
Era velocitat deth vent s‘intensifique, era acumulacion ena cunhèstra aumente.

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Glossari

D

Densitat dera nhèu

Massa per unitat de volum per ua quantitat de nhèu determinada. En foncion deth tipe e der estat dera nhèu, pòt auer diferentes densitats:

Tipe de nhèu Densitat [kg/m³]
nhèu fòrça leugèra approx. 30
nhèu recenta approx. 100
particules de precipitacion descomposades e fragmentades 150 – 300
gran fin 250 – 450
facetes 250 – 400
gobelets 150 – 350
grans de fusion 300 – 600
firn 600 – 830
gèu glaciau approx. 900
gèu blos 917

Snow density Snow density

© Avalanche Warning Service Tyrol

Depòsit de laueg

Nhèu acumulada o depositada per un laueg. Ath hons de val e en zònes deprimides, aguesti depòsits demoren freqüentaments pendent longui periòdes de temps.

Avalanche deposit Avalanche deposit

© Avalanche Warning Service Tyrol

Desencadeament a distància

Laueg provocat a distància per ua subercarga, per exemple, esquiadors o freerides.

En generau, eth desencadeament se hè dehòra dera trajectòria deth laueg. Maugrat açò, pòt passar qu’es persones pòden èster atrapades e enterrades s’eth laueg arribe a afectar eth lòc a on s’a desencadeat.

Remote triggering Remote triggering

© Avalanche Warning Service Tyrol

Desencadeament provocat

Desencadeament de laueg per explosius, o d’autes fòrces extèrnes coma ratracs, veïculs que circulen sus era nhèu, gent.

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Diminucion dera resisténcia (d'un celh de nhèu)

Diminucion, afebliment o desaparicion des ligams entre es cristalhs o grans de nhèu que da lòc a ua diminucion dera capacitat d’absorbir era subercarga.

Decreasing firmness Decreasing firmness

© Avalanche Warning Service Tyrol

Distància de seguretat

Mesura de seguretat ena practica d‘espòrts d’iuèrn que consistís en deishar ua distància entre persones entà trauessar ua zòna exposada a perilh de lauegi damb er objectiu de limitar-ne eth risc.

Contràriaments ara distància de reduccion de subercarga, quan s‘adòpte era distància de seguretat ua soleta persona ei exposada ath perilh en un periòde de temps concret. Soent se hè a servir ena baishada quan ua unica persona esquie ua pala.

Safety spacing Safety spacing

© Avalanche Warning Service Tyrol

Dunes, ripples

Depòsit de nhèu format per nhèu transportada peth vent. Ripples son depòsits petiti transversaus.
Era morfologia d‘aguest depòsit ei, d‘un costat, ua part planèra que correspon ath lòc d‘a on a bohat eth vent (susvent) e, der aute, ua part damb penent abrupte que correspon ath lòc a on se deposite era nhèu (sosvent). Cau non confóner es dunes damb es sastrugi.

  • © AINEVA

  • © AINEVA

  • © AINEVA

Duretat / resisténcia (deth mantèth nivau)

Capacitat dera nhèu de tier ua subercarga (resisténcia ara desintegracion).
Depen dera extension, dera qualitat e era coesion dera nhèu.

Glossari

E

En particular (per subercarga fòrta)

En generau es lauegi les pòden desencadear un grop de persones en ua madeisha pala, mès tanben i a era possibilitat, en casi isoladi, de desencadeament peth pas d‘ua persona.

Nòta: Tèrme dera escala de perilh de lauegi utilizat en bulletin diari.

Equivalent en aigua liquida dera nhèu

Nautada d‘ua colomna d‘aigua que resultarie dera fusion d‘ua mòstra de nhèu (representada en mm) damb referéncia ara madeisha zòna. Er equivalent d‘aigua liquida d‘ua mòstra de nhèu de 20 cm damb ua densitat dera nhèu mejana de 100 Kg/m3 ei de 20 mm. Damb ua densitat de 500 kg/m3 er equivalent d’ua mòstra de 20 cm de nhèu son 100 mm d‘aigua.

Escala de perilh

Eth perilh de lauegi s’avalore en bulletin de lauegi des servicis individuaus d’alèrta de lauegi e se descriu damb era escala europèa de nivèu de perilh de cinc grads.

  • 1 – feble
  • 2 – limitat
  • 3 – mercat
  • 4 – naut
  • 5 – fòrça naut

Es cinc nivèus de perilh se descriuen mejançant tres paramètres diferenti:

  • Probabilitat de queiguda de lauet
  • Distribucion d’endrets perilhosi
  • Mida e freqüéncia des lauets previsti

Eth nivèu de perilh tostemp s’aplique a ua region damb ua superfícia de mès de 100 km2 e non pas a ua pala concreta. Eth perilh de lauegi descrit enes bulletins de lauegi ei tostemp ua prevision damb incertituds. Lo cau verificar tostemp in situ.

Trobaratz mès informacion sus era escala europèa deth nivèu de perilh de lauegi ací.

Estabilitat, estabilitat deth mantèth nivau

Era resisténcia d‘un celh de nhèu entà tier es tensions intèrnes e extèrnes deth mantèth.
Era estabilitat ei eth balanç entre era resisténcia e er esfòrç de cisalha en un celh de nhèu.

Stability Stability

© Avalanche Warning Service Tyrol

Estabilizat, consolidat

Vedetz tanben: Aument dera coesion, increment dera duretat (d‘un celh de nhèu)

Estructura deth mantèth nivau, estratificacion dera nhèu

Succession des diferenti estrats deth mantèth nivau a on cada estrat se caracterize pera forma e era dimension des cristalhs, era duretat, temperatura, contengut d’aigua liquida e densitat.

Snow layering Snow layering

© Avalanche Warning Service Tyrol

Estrès (en mantèth de nhèu)

Estrès enes ligams entre es grans de nhèu d‘un celh, peth pes des celhs superiors e per esguitlament entre celhs suprajacents.

Stress Stress

© Avalanche Warning Service Tyrol

Exposat

Exposicion a diferenti fenomèns: ath vent, ath solei, as lauegi o a d‘auti perilhs en generau.

Exposed Exposed

© Avalanche Warning Service Tyrol

Glossari

F

Facetes, cares planères

Grans de nhèu, solids, damb multiples cares planères de veire e es costats hiladi. Desvolopat a partir deth metamorfisme de facetes, generauments pòc estacadi entre eri (mens punts de contacte), un factor critic en lauegi se un celh facetat ei caperat de nhèu aderida.

Mida de gran tipica: 0.5 a 3 mm.

Vedetz tanben: www.snowcrystals.it

Faceted snow crystals Faceted snow crystals

© www.snowcrystals.it

Firn

Nhèu acumulada ath long des ans, sustot ena part superiora des glacèrs, intensaments metamorfizada e densa a conseqüéncia dera fusion-regèu e tanben pera pression dera nhèu suprajacenta.

Soent se descriu coma crosta superficiau lisa de gèu-desgèu ena fin dera sason (vedetz tanben: Nhèu primauera).

Firn Firn

© Avalanche Warning Service Tyrol

Firnspiegel

Celh de gèu fin e fòrça delicat que se forme peth dessús dera nhèu per interaccion dera radiacion solara, dera fusion e deth heiredament per irradiacion.

Soent, ath long dera primauera, es pales solanères apareishen damb superfícies glaçades a conseqüéncia dera nauta reflectivitat deth firnspiegel.

Firn mirror Firn mirror

© Avalanche Warning Service Tyrol

Flancs dera val

Zònes lateraus d‘ua val des deth hons dera val enquiara cresta o grincha.

Valley flank Valley flank

© Avalanche Warning Service Tyrol

Flux de nhèu sopa

Un lauet que semble un botàs de hanga hèt de nhèu fòrça saturada en estat liquid. Abituauments s’origine dempús qu’es ploges e/o eth desgèu intens agen aportat mès aigua dera que pòt colar a trauès dera nhèu. I pòt auer lauets de nhèu sopa en pales pòc arribentes. Sòlen aparéisher en climes artics en sòus de permafròst quan es celhs de gobelets (o gibra de prigondor) se saturen d’aigua ena primauera.

Slushflow Slushflow

© Markus Eckerstorfer

Formacion de pònts de gèu

Formacion de ligams entre es grans que da coma resultat un aument ena coesion.

Aguest procès ei mès rapid damb temperatures relativaments nautes dera nhèu. Era formacion de pònts de gèu ei de mès bon observar en nhèu compactada (bòles de nhèu, nhèu depositada per un laueg, senhaus vielhs d’esquís).

Sintering Sintering

© Avalanche Warning Service Tyrol

Glossari

G

Gessuda d’aigües sosterranes

Aigua que ges de dejós de tèrra, per exemple, e se lhèue gràcies a un gradient de pression idraulica entre era superfícia deth sòu e eth celh de nhèu superposat. Era aigua ei advectada a trauès des canaus sosterrans o s’emmagazème en forma de gèu en sòu que se delís. Tanben des hònts se’n ditz gessudes d’aigües sosterranes. Enes dus casi, era aigua liquida còle ena interfícia entre era nhèu e eth sòu, e aquerò hè a desestabilizar eth mantèth de nhèu.

Gibra de superfícia

Cristalhs de gèu soent transparenti, en forma de petites plaquetes, que se formen per sublimacion invèrsa deth vapor d‘aigua contengut en aire.

Era gibra se forme e creish en nets serenes e heiredes per irradiacion dera nhèu. Quan demore enterrada ven un celh feble persistent ath long deth temps, que pòt èster potenciauments eth plan d’esguitlament d‘un laueg.

Vedetz tanben: www.snowcrystals.it

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Gibra opaca

Nhèu precipitada que s‘aderís damb fòrça as objèctes pera cara de susvent, com arbes, cables electrics, crotzes des soms, etc. En periòdes de gèu, bromèra e vent.

Frost buildup Frost buildup

© Avalanche Warning Service Tyrol

Gobelets, gibra de prigondor

Cristalhs en forma de vas petit damb estries e cares planères ena sua superfícia, resultat d‘un gradient de temperatura naut.

Classa granulometrica caracteristica: de 2 a 5 mm o mès grans.

Eth gibra de prigondor son ua acumulacion de cristalhs en forma de vas petit. Es celhs febles soent son formadi per aguesti gobelets.

Vedetz tanben: www.snowcrystals.it

Depth hoar Depth hoar

© Lukas Ruetz

Gradient de temperatura

Cambi ena temperatura per unitat d’espessor, mesurat en ° C/m o ° C/cm

Eth gradient de temperatura se mesure ena nhèu verticauments deth sòu enquiara superfícia deth mantèth. Se calcule pera diferéncia entre mesures consecutives. Un gradient de temperatura “feble” ei, per exemple, 1ºC per mètre, mentre qu’un gradient de temperatura “naut” ei 25ºC per mètre.

Temperature gradient Temperature gradient

© Lisa Manneh

Gradients de penent

  • Moderadaments inclinat: mens de 30° *)
  • Inclinat: 30 a 35° *)
  • Fòrça inclinat: 35 a 40° *)
  • Extrèmaments inclinat: mès de 40° *)

    *) Eth grad de penent se mesure ena linha dera queiguda ena part mès inclinada d‘ua pala a ua escala d’1:25.000 o s‘estime en madeish lòc.

Slope gradient Slope gradient

© TIRIS maps

Granissada, nhèu granulada, nhèu redona

Forma especiau de nhèu recenta constituïda per cristalhs gibradi de forma esferica o conica. Se forme per congelacion sus es cristalhs de gèu de gotes minuscules d‘aigua subdelides presentes ena atmosfèra.

Mida de gran caracteristica: ≤5 mm.

Vedetz tanben: www.snowcrystal.it

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Grans de fusion

Grans arredonidi que se formen per metamorfisme de fusion-regèu, soent de manèra agropada.

Mida caracteristica: 0,5 a 3 mm.

Vedetz tanben: www.snowcrystals.it

  • © www.snowcrystals.it

  • © www.snowcrystals.it

Grans fini

Grans de nhèu petiti e arredonidi a conseqüéncia deth metamorfisme de gradient baish.

Mida de gran caracteristica: de 0,2 a 0,5 mm.

Vedetz tanben: www.snowcrystals.it

Rounded snow grains Rounded snow grains

© www.snowcrystals.it

Grincha

Grincha d‘ua montanha longa e mercada.

Explicacion mès detalhada:
Ua cresta ei ua grincha que connècte dus tucs d‘ua serrada.

Ridgeline Ridgeline

© Thomas Mariacher

Glossari

H

Hardness (of a snowlayer)

Entara avaloracion dera duretat des celhs individuaus, se considère era duretat dera man. 

1 punh fòrça trenda nhèu fresca, gibra de prigondor, gibra superficiau, descomposada, cristaus facetadi, forma de fusion
2 4 dits trenda grans redoni, crospa de congelacion delida, particules facetades arredonides
3 1 dit miei dura grans redoni, crospa de congelacion delida
4 creion dura grans redoni, crospa de congelacion delida
5 guinhauet fòrça dura crospa de congelacion delida
6 gèu compacta lent de gèu

En generau: mès trende ei eth celh, menor ei era resisténcia, major ei era diferéncia de duretat entre dus celhs adjacents e mès probable ei qu’eth limit deth celh sigue ua superfícia de fractura potenciau perque era diferéncia de duretat pòt provocar ua concentracion de tensions e perque es diferéncies de duretat favorisquen era propagacion de fractures.
Ua diferéncia de dus o mès nivèus de duretat dera man normauments se considère critica.

  • © Martin Berner

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Henerècla d’esguitlament, henerècla

Henerècla visibla ena superfícia deth mantèth, formada a conseqüéncia de movements intèrns desparièrs ath dessús de penents, especiauments en pales erboses.

Cau evitar, tostemp que se pogue, es zònes que i a per dejós des henerècles d’esguitlament o henerècles ja qu’ei possible que i age purgues e lauegi d’esguitlament.

Glide crack Glide crack

© Avalanche Warning Service Tyrol

Henerècles damb propagacion

Fracturacion sobta d‘un celh feble; un senhau clar dera tension e d‘inestabilitat.

Shooting crack Shooting crack

© Avalanche Warning Service Tyrol

Glossari

I

Inestable

Veir: Pèrta de resisténcia

Unstable Unstable

© Avalanche Warning Service Tyrol

Glossari

L

Laueg (laueg de nhèu)

Massa de nhèu que normaument rossègue un volum superior a 100 m³ damb ua minima longada de 50 m que se desplace rapidaments.

Avalanche Avalanche

Laueg de flux dens

Eth movement ei fondamentauments per esguitlament sus eth sòu o per dessús dera rèsta de mantèth nivau, contràriaments ath que se produsís en aerosòu d‘un laueg de nhèu povia.

Dense flow avalanche Dense flow avalanche

© Avalanche Warning Service Tyrol

Laueg de gessuda puntuau

Laueg (de nhèu seca o pesanta sense coesion) que comence a 
partir d‘un punt e qu’acabe artenhent forma de V invertida.

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Laueg de gèu, queiguda de seracs

Trincament de gèu des zònes arribentes des glacèrs. Quauqui lauegi de gèu evolucionen tà lauegi de nhèu povia. Pòden includir, en sòn trajècte, nhèu en flux. Aguest tipe de lauegi an estat soent causa de catastròfes.

an Localitat
1895 Altels (Switzerland) 6 mòrti, 158 bèsties mòrtes
1965 Mattmark (Switzerland) 88 mòrti
1970 Huascaran (Peru) seguit d’un debris flow 18.000 mòrti

Ice avalanche Ice avalanche

© Avalanche Warning Service Tyrol

Laueg de hons

Tèrme generau entà definir un tipe de laueg, que se da soent ena primauera, qu’erosione eth sòu ena zòna de trajècte e que presente un depòsit parciauments contaminat pera preséncia de tèrra e detritus.

Soent son lauegi d’esguitlament, mès a viatges son lauegi de placa que se desencadeen quan falhe un celh feble basau.

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Stefan Wierer

Laueg de nhèu recenta seca, laueg d’aerosòu, laueg de nhèu povia o povin

Laueg (soent un laueg de placa) constituït per nhèu recenta seca que forme ua barreja d‘aire e de nhèu que s‘eleva totauments o parciauments peth dessús deth sòu e en forma de granes bromes povassoses de nhèu.

Artenh velocitats d’ath torn de 100-300 km/h e pòt provocar laguens der aire ondades de pression que provòquen maus tanben dehòra dera zòna d‘acumulacion.

Powder avalanche Powder avalanche

Laueg de nhèu umida

Laueg format per nhèu umida o mòja.

Comparada damb es lauegi de nhèu seca, era velocitat de flux d‘un laueg de nhèu pesanta ei mès lenta, per aquerò era distància recorruda enquiara zòna d’arribada sòl èster mès cuerta.
Maugrat tot, er impacte contra es obstacles ei major a conseqüéncia dera nauta densitat dera nhèu umida.

Wet snow avalanche Wet snow avalanche

© Avalanche Warning Service Tyrol

Laueg de placa

Era liberacion brusc d’ua placa de nhèu en ua pala de montanha.

Dempús der inici dera fractura e era propagacion dera fractura en un celh fèble, era placa liberada compde damb 3 elements: eth celh fèble, eth plan de lliscament e era placa. S’era pala ei pro arribenta, era placa lliscarà cap enjós. S’era pala non ei pro prononciada, era placa s’assetierà ara capa fèbla falhida. Possiblaments se produsirà un son de whoumpf a causa dera pression der aire dehòra dera capa fèbla.

Era linha de fractura serà d’aurères afilades.

Slab avalanche Slab avalanche

© Avalanche Warning Service Tyrol

Laueg de placa de hons

Laueg qu’esguitle sus eth sòu, a trauès dera nhèu tipe Firn o sus un glacèr ena zòna de fractura, e rossègue tota era nhèu de tota era sason damb era.

Full depth slab avalanche Full depth slab avalanche

© Avalanche Warning Service Tyrol

Laueg de placa superficiau

Laueg de placa a on eth plan d’esguitlament non ei eth sòu com ei eth cas deth laueg de hons.

Surface layer slab avalanche Surface layer slab avalanche

© Avalanche Warning Service Tyrol

Laueg d’esguitlament o esguitlament

Quan es movements d’esguitlament aumenten rapidaments, se produsís un laueg d’esguitlament. Aguesti se pòden produsir a totes ores. Es esguitlaments no son provocadi per ua fractura d’un celh fèble.

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Michael Auckenthaler

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Laueg enquia hons de val

Laueg fòrça gran o extremaments gran que cor tot eth camin enquiath hons dera val.

Valley avalanche Valley avalanche

© Avalanche Warning Service Tyrol

Laueg naturau, laueg desencadeat de manèra naturau, laueg espontanèu

Laueg non causat pera aplicacion d‘ua fòrça artificiau (per exemple per ua nheuada, per pèrta de coesion per causes meteorologiques)

Naturally triggered avalanche Naturally triggered avalanche

© Avalanche Warning Service Tyrol

Limit critic deth celh de nhèu recenta

Era nhèu recenta represente ua carga entath celh de nhèu existent, e aquerò pòt hèr a aumentar eth perilh de lauegi. En condicions desfavorables, per exemple: celhs pòc estables, temperatures baishes, vents fòrti… pòt passar qu’uns pòqui centimètres (10-20) pòden èster critics. En condicions favorables, per exemple: mantèth de nhèu vielh estable, vents febles… 20-30 cm pòden èster critics.

Critical depth of new fallen snow Critical depth of new fallen snow

© Avalanche Warning Service Tyrol

Limit superior deth bòsc

Nautada enquia on creishen es arbes e formen bòsc.

Aguest limit càmbie en foncion deth clima de cada serrada. Per dejós deth limit superior deth bòsc eth mantèth nivau ei, generauments, mès estable que per dessús perque eth bòsc pòt auer ua foncion de proteccion contra es lauegi.

Enes Pirenèus:

·         Pirenèu de Navarra: 2.100-2.300 m

·         Pirenèu d’Aragon: 2.100-2.300 m

·         Pirenèu de Catalonha: 2.100-2.400 m

En Soïssa:

·         Aups deth Sud e Pre-Aups: 1.650 – 1.850 m

·         Nord Alpine Main Ridge: 1.800 – 2.000 m

·         Engiadina e zònes aupines seques interiores: 2.000- 2.200 m

Tree line Tree line

© Avalanche Warning Service Tyrol

Locau, locauments

Zòna limitada a ua extension que va dera escala de versant enquiara de conca.

En ua madeisha region, i pòt auer diferentes situacions de lauegi.

Lom

Zòna morfologicaments alongada e arredonida.

Broad ridge Broad ridge

© Avalanche Warning Service Tyrol

Longitud deth laueg

Longitud totau deth laueg mesurada a compdar deth punt mès naut dera fractura enquiath punt mès baish deth depòsit deth laueg.

Avalanche length Avalanche length

© Avalanche Warning Service Tyrol

Lòcs predispausadi ara queiguda de lauegi, endrets perilhosi (per laueg)

Localizacions delimitades per orientacion o altitud a on se pòden desencadear lauets e persones o objèctes se tròben en risc.

Glossari

M

Mantèth nivau

Nhèu depositada en tèrra en diuèrsi celhs.

Snow cover Snow cover

© Avalanche Warning Service Tyrol

Mantèth nivau isotermic

Un mantèth nivau ei isotermic quan tot eth, deth sòu enquiara superfícia, a era madeisha temperatura.

Se da soent en primauera quan tot eth mantèth nivau ei apròp des 0ºC. En aguestes condicions eth mantèth nivau se tròbe en un estat dens e umit, e pèrd era sua resisténcia.

Isothermal snow cover Isothermal snow cover

© Avalanche Warning Service Tyrol

Metamorfisme cinetic (facetament)

Procès de transformacion dera nhèu seca damb un gradient naut de temperatura en celh de nhèu. Es grans se desvolòpan en facetes e vasi, que creishen a mesura qu’es vasi s’aluenhen. Era cohesion entre grani amendrís damb ua diminucion dera densitat enes celhs afectadi. Coma mès fòrt ei eth gradient de temperatura, mès intensa ei era velocitat de cambiament.

Eth procès s’accelere en orientacions ombrères damb pòc celh de nhèu. Aguest procès pòt afectar a tot eth mantèth nivau. Se tròben soent celhs de cristalhs facetats pròp des ròques. Ena superfícia dera nhèu se desvolòpe preferentments enes nets serenes en pales ombrères.

Kinetic metamorphism Kinetic metamorphism

© Lisa Manneh

Metamorfisme de fusion-regèu

Quan era nhèu artenh es 0°C se cree ua barreja de cristalhs de gèu e aigua.

Era estructura de gran ei febla, mès forme crostes dures quan se torne a congelar peth regèu.

Metamorfisme dera nhèu

Cambi ena forma e ena mida des grans en mantèth nivau. I an 2 procèssi principaus: metamorfisme isotermic e quinetic.

  • © Lisa Manneh

  • © Lisa Manneh

Metamorfisme peth vent, transformacion mecanica des cristalhs de nhèu

Transformacion mecanica des cristalhs de nhèu peth vent a on se limen es ramificacions.

Aquerò pòt passar ena atmosfèra ath long des nheuades o a nivèu deth sòu – resultats cunhèstra.

Vedetz tanben: Arredoniment des grans de nhèu

Wind metamorphism Wind metamorphism

© Avalanche Warning Service Tyrol

Mida dera zòna de sortida (de lauegi de placa)

Distància entre era linha de fractura e eth limit inferior o stauchwall dera placa.

Size of the starting zone Size of the starting zone

© Avalanche Warning Service Tyrol

Mida deth laueg

Extension deth laueg, classificada a partir deth potenciau destructiu e dera zòna d‘arribada deth laueg:

Mida 1: Laueg petit (purga)

  • Perilh d‘enterrament minimau (perilh de queiguda entàs persones).
  • Desplaçament dera nhèu que s’arture normaument abans dera fin dera pala.

Small avalanche (sluff) - size 1 Small avalanche (sluff) - size 1

© Avalanche Warning Service Tyrol

Small avalanche (sluff) – size 1

Mida 2: Laueg mejan

  • Pòt enterrar, hèr maus o aucir ua persona.
  • Eth laueg s’arture normaument ara fin dera pala.

Medium avalanche - size 2 Medium avalanche - size 2

© Avalanche Warning Service Tyrol

Medium avalanche – size 2

Mida 3: Laueg gran

  • Pòt enterrar e mauméter un coche, provocar maus a un camion, destrusir un edifici petit o trincar quauqui arbes.
  • Eth laueg pòt trauessar terren planèr (considerablament per dejós des 30°) de longitud de mens de 50 m.

Large avalanche - size 3 Large avalanche - size 3

© Avalanche Warning Service Tyrol

Large avalanche – size 3

Mida 4: Lauet fòrça gran

  • Pòt enterrar e mauméter un vagon de tren, un camion des grani, quauqui  edificis o ua part de bòsc.
  • Eth lauet trauèsse un terren planèr (considerablament per dejós des 30°) en distàncies de mès de 50 m e pòt arribar ena val.

Very large avalanche - size 4 Very large avalanche - size 4

© Avalanche Warning Service Tyrol

Very large avalanche – size 4

Mida 5: Laueg extrèmaments gran

  • Pòt alterar eth paisatge. Possibilitat de maus catastrofics.
  • Eth laueg arribe ath hons dera val; zòna d’arribada mès grana coneishuda.

Extremely large avalanche - size 5 Extremely large avalanche - size 5

Extremely large avalanche – size 5

Multiples zònes de gessuda

Zòna ena que se pòden originar diuèrsi lauegi. 
Eth tèrme soent se restaque damb lauegi de mida 4 e 5.

Multiple starting zones Multiple starting zones

© Avalanche Warning Service Tyrol

Glossari

N

Nhèu capabla de tier subercargues

Celh superficiau de nhèu pro estable entà tier eth pas d‘ua persona.

Snowpack capable of bearing loads Snowpack capable of bearing loads

© Avalanche Warning Service Tyrol

Nhèu coesionada

Nhèu ena quau es grans presenten unions per pònt de gèu de manèra qu’eth celh de nhèu non se collapse.

Aguest tipe de nhèu se forme a trauès deth transpòrt peth vent e peth procès de gradient baish de temperatura (arredoniment des grans). A part dera preséncia de celhs febles, per desencadear-se un laueg de placa, tanben cau que i age un celh de nhèu consolidat.

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Nhèu esguitladissa

Nhèu que se desplace en un movement d’esguitlament per dessús d’un terren trende o umit, per exemple, pales cubèrtes d‘èrba o lòses de pèira lisa, e qu’artenh velocitats d‘uns pòqui millimètres enquia uns pòqui mètres per dia.

Pòden aparéisher henerècles a conseqüéncia des movements d’esguitlament desparièrs.

  • © Alex Holaus

  • © Jonathan Flunger

Nhèu mòja

Nhèu damb naut contengut d‘aigua e a temperatura de fusion (0ºC). Era aigua ei visibla e era nhèu ei de bon comprimir.

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Nhèu recenta fòrça leugèra

Nhèu recenta de fòrça baisha densitat; normauments 30 kg/m³ (nhèu extrèmaments povia).

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Nhèu recenta o fresca

Nhèu acabada de quèir.
Ei nhèu pòc transformada e pòc compactada a conseqüéncia de nheuades actuaus o fòrça recentes.

Era mida de gran caracteristica: 1-3 mm.

Eth periòde dera nheuada s‘indique en bulletin de perilh de lauegi.

Veir: www.snowcrystals.it

New fallen snow New fallen snow

© Avalanche Warning Service Tyrol

Nhèu sense coesion

Nhèu non coesionada, sense ligam entre es grans, coma per exemple era nhèu recenta, es gobelets o facetes fòrça desvolopades; tanben s‘aplique a nhèu pesanta. Aguest tipe de nhèu pòt provocar lauegi de gessuda puntuau.

Unbonded snow Unbonded snow

© Avalanche Warning Service Tyrol

Nhèu sopa

Particules arredonides separades completaments immergides en aigua (contengut d’aigua liquida > 15% [fraccion de volum]).

Slush Slush

© Sam Colbeck

Nhèu transportada peth vent

Desplaçament dera nhèu provocat peth vent. A partir d‘ua velocitat aproximativaments de 4m/s (uns 15 km/h), ua nhèu de baisha densitat ja pòt èster transportada.

Explicacion mès detalhada:
Era acumulacion de nhèu ventada creish ath cub dera velocitat deth vent. S’era velocitat deth vent se doble, era quantitat de nhèu ventada aumente enquia 8 viatges. Eth procès d‘acumulacion ei maximau s’eth vent bohe entre 50-80 km/h. A velocitats majors era acumulacion se redusís a conseqüéncia deth caractèr turbulent deth flux.

Transported snow Transported snow

© Avalanche Warning Service Tyrol

Nhèu umida

Nhèu que s‘a umidificat a ua temperatura de 0ºC. Damb aguesta nhèu, ua bòla damb era man e damb eth guant metut ei de bon hèr.

Thoroughly moist snow Thoroughly moist snow

© Lukas Ruetz

Nhèu vielha, celh de nhèu vielha

Mantèth nivau depositat preliminaraments que s‘ei transformat ath long dera sason per diferenti metamorfismes.

Old snow Old snow

© Avalanche Warning Service Tyrol

Glossari

O

Orientacion

Direccion entara que guarde ua pala segon ua bossòla; per exemple, ua cara nòrd ei aquera que se tròbe orientada tath nòrd.

Aspect Aspect

© TIRIS maps

Glossari

P

Pala a josvent

Pala que guarde ena direccion contrària deth vent e a on s‘i acumule era nhèu ventada e a on se depositen es suberacumulacions de nhèu. 
Era nhèu acumulada pòt excedir notablaments era mejana de nhèu en tèrra.

Lee slope Lee slope

© Avalanche Warning Service Tyrol

Pala a susvent

Part dera pala que guarde ena direccion d‘a on ven er aire.

Windward slope Windward slope

© Avalanche Warning Service Tyrol

Pala ombrèra

Pala que se tròbe en ombra, sense que li tòque eth solei, tipicaments orientada ath nòrd.

Informacion addicionau:
En miei der iuèrn, quan eth solei se tròbe mès baish respècte der orizon, es zònes en ombra son mès nombroses qu’en primauera, qu’ei quan eth solei naute sus er orizon. Segon era ombra produsida per orizons propèrs, era zòna d‘ombra se pòt trobar en d‘autes orientacions que non son exclusivaments es septentrionaus.

Shady slope Shady slope

© Avalanche Warning Service Tyrol

Pala solanèra

Part deth terren qu’ei fòrtaments influenciada pera radiacion solara dirècta.

Es pales tipicaments exposades ath solei se tròben orientades ar èst, sud-èst, sud, sud-oèst e oèst, en foncion der angle deth solei.

Sunny slope Sunny slope

© Avalanche Warning Service Tyrol

Particules descomposades e fragmentades (particules reconeishibles)

Particules irregulares que resulten deth procès d’arredoniment des cristalhs e/o era accion mecanica, per exemple, deth vent.
Es fragments originaus encara se reconeishen.

Mida de gran caracteristica: 1 a 2 mm.

Vedetz tanben: www.snowcrystals.it

  • © Lisa Manneh

  • © EAWS

Partícules facetades arredonides

Cristaus facetadi damb facetes e cantoades arredonides. Es grans an tendéncia a ua forma de transicion redusint era sua superfícia especifica; es cantoades e es costats des cristaus s’arredonissen coma responsa a un gradient de temperatura descreishent.

Perfiu de nhèu

Es perfius de nhèu son enregistraments de punts locaus e temporaus deth celh de nhèu e deth mantèth nivau e an ua foncion importanta ena avaloracion deth perilh de lauegi. En aguest perfiu, eth mantèth de nhèu ei exposat enquiath sòu entà examinar ua seccion transversau. D’aguesta manèra, es diferenti celhs dera nhèu se hèn visibles e tanben se pòden investigar mès en tèrmes de paramètres com era duretat, eth tipe de nhèu/forma deth gran, eth contengut d’aigua/umitat e era temperatura dera nhèu.

A causa dera transformacion dera nhèu, es celhs individuaus se tròben en un estat de cambi constant e permeten atau trèir conclusions sus es influéncies meteorologiques en moment dera formacion deth celh respectiu (nhèu recenta, ploja, vent, radiacion solara, etc.) e tanben transformacions posteriores laguens deth mantèth de nhèu (pression inerenta, inclinason, etc.).

Eth perfiu de nhèu permet identificar es coches febles potenciaus, mès non se pòt avalorar era sua estabilitat reau. Açò se pòt determinar mejançant un tèst d’estabilitat.

Snow profile Snow profile

© Avalanche Warning Service Tyrol

Perilh

Condicions, circonstàncies o procèssi que pòden dar coma resultat damnatges.

Danger Danger

© Avalanche Warning Service Tyrol

Petita escala

Extension superficiau d‘ua zòna que va des pòqui mètres enquiàs 20 mètres.

Small scale Small scale

© Avalanche Warning Service Tyrol

Plan d’esguitlament

Superfícia sus era quau se desplace un laueg de placa (pòt èster eth sòu).

Atencion:
Non ac cau confóner damb eth celh feble.

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

  • © Avalanche Warning Service Tyrol

Possible (potenciau)

Eveniment damb ua probabilitat d‘ocurréncia que non despasse eth 50%.

Predispausadi a desencadear-se

Mantèth nivau o celh de nhèu predispausadi a desecadear-se a partir d‘ua subercarga.

Prone to triggering Prone to triggering

© Avalanche Warning Service Tyrol

Probable (quelcom ei probable)

Eveniment damb ua probabilitat d‘ocurréncia per dessús deth 50%.

Problèma d'esguitlament

Eth problèma d’esguitlament dera nhèu se caracterize per eslissament de tot eth celh de nhèu peth dessús deth sòu. Aguesti lauegi de tot eth celh baishen a conseqüéncia d’un trincament en celh basau o d’un trincament ena interfícia deth sòu de nhèu. Era preséncia d’aigua liquida ena cocha d’esguitlament ei cruciau entà que baishe. En foncion dera origina dera aigua se pòden classificar en eveniments cauds (era aigua deth desgèu o dera ploja se filtre en mantèth de nhèu) e heireds (eth sòu caud provòque era fusion en celh basau o era gessuda d’aigua sosterrana). Son de mau predíder, encara qu’es henerècles d’esguitlament se daurissen normauments abans d’un trincament.

Entà mès informacion, vedetz Problèma d’esguitlament.

Tornar tàs Problèmes de lauegi.

Gliding snow Gliding snow

Back to Avalanche Problems.

Problèma de nhèu recenta

Eth problèma dera nhèu recenta ei restacat damb es nheuades actuaus o recentes. Era carga addicionau ath dessús deth mantèth de nhèu existent o era manca de coesion dera nhèu queiguda recentaments pòden provocar desencadeaments de lauegi. Eth problèma ei fòrça generau, soent present en totes es orientacions e normauments demore actiu enquia quauqui dies dempús dera nheuada.

Entà auer mès informacion, consultatz Problèma de nhèu recenta.

Tornar entàs Problèmes de lauegi.

New snow New snow

Back to Avalanche Problems.

Problèma de nhèu umida

Eth problèma dera nhèu umida ei restacat damb era desestabilizacion deth mantèth de nhèu pera preséncia d’aigua liquida. Era aigua còle en mantèth nivau a conseqüéncia deth fòrt impacte dera radiacion solara que provòque era fusion o era ploja (era adveccion d’energia en mantèth nivau que tanben provòque era fusion).
Entà auer mès informacion, consultatz Problèmes de lauegi-Nhèu umida.

Wet snow Wet snow

Back to Avalanche Problems

Problèma de plaques de vent

Aguest problèma ei restacat ara nhèu transportada peth vent. Era nhèu transportada normauments se deposite enes pales de josvent en barrancs, conques e ath darrèr des crestes o d’auti endrets emparadi deth vent. Tanben coneishut coma windslab, ei mens abituau qu’eth dera nhèu recenta.

Entà auer mès informacion, consultatz Problèma de plaques de vent.

Wind slab Wind slab

Problèmes de lauegi

Es cinc problèmes tipics de lauets definidi pes Servicis Europèus d’Alèrta de Lauegi EAWS an coma objectiu descríuer situacions abituaus tau coma se produsissen en terrens de lauets e dar supòrt as professionaus e as aficionadi as lauegi ena sua avaloracion deth perilh de lauets.. Complementen eth nivèu de perilh e es localizacions perilhoses (aspècte dera pala e còta) e representen eth tresau nivèu dera piramida d’informacion. Es definicions estacades incorpòren ua caracterizacion generau deth problèma qu’includís es tipes de lauets demoradi, ua descripcion dera distribucion espaciau tipica e dera posicion deth celh feble en mantèth de nhèu, ua caracterizacion deth mecanisme de liberament, ua descripcion des durades e periòdes tipics deth problèma e, ara fin, quauqui conselhs de viatge entàs aficionadi. Per aquerò, era atencion principau se centre enes aficionadi que se botgen per terrens de lauets. Totun, es problèmes tipics de lauegi tanben pòden èster utils entàs servicis de seguretat de lauegi.

Entà mès informacion vedetz: Problèmes de lauegi

Pè dera paret rocassosa

Part baisha visibla dera paret rocassosa, soent tartèr, damb desnivèu damb diuèrsi grads d‘inclinason, eth gradient dera pala tendís a diminuir a mesura que se baishe.

Eth terren per dejós deth pè dera paret rocassosa ei normauments extrèmaments arribent.

Base of a rock wall Base of a rock wall

© Thomas Mariacher

Glossari

Q

Quantitat de nhèu recenta

Quantitat de nhèu recenta acumulada en un periòde determinat de temps, per exemple, tres dies.

Glossari

R

Radiacion

Transpòrt d‘energia en forma d‘ondes electromagnetiques. Cau distinguir: era radiacion d‘onda cuerta (lum visibla) e era radiacion d‘onda longa (radiacion termica).

Radiation Radiation

© Lisa Manneh

Radiacion d’onda longa emetuda

Eth mantèth de nhèu emet radiacion d’onda longa tara atmosfèra. Quan eth cèu ei seren era superfícia dera nhèu se heirede significativaments (enquia 20 grads) per dejós dera temperatura der aire.

Outgoing longwave radiation